«Με τη μετάφραση του ποιήµατος The Waste Land του T.S. Eliot που καταθέτει εδώ, ο Χάρης Βλαβιανός θέτει εαυτόν ενώπιον μιας διπλής και εξαιρετικά δύσκολης πρόκλησης. Γιατί το ποίηµα αυτό αποτελεί ένα από τα καταστατικά κείµενα του µοντερνισμού του 20ου αιώνα κι ένα µείζον έργο της παγκόσµιας λογοτεχνίας, ενώ η απόδοσή του στα ελληνικά, ως Έρημη χώρα, εδώ και 85 χρόνια, έχει καθαγιασθεί από το κύρος και την αίγλη της υπογραφής του νοµπελίστα Γιώργου Σεφέρη.
Θέλει τόλµη ν’ αναµετρηθείς με ένα τέτοιο έργο σε ξένη γλώσσα και να το μεταφράσεις. Θέλει αυτοπεποίθηση να συγκριθείς µε ένα τόσο εδραιωµένο πρότυπο στη δική σου γλώσσα και να φανείς επαρκής. Θέλει βέβαια πάνω απ’ όλα µόχθο, γιατί κάθε λέξη πολλαπλά αντηχεί κι εύκολα δεν ενδίδει. Θέλει γνώση και μελέτη για να τεκµηριώσεις νέες προτάσεις. Θέλει και αποφασιστικότητα καθώς όλα θα µπορούσαν κι αλλιώς να ειπωθούν. Και, φυσικά, θέλει ταλέντο για να τα συγκεράσεις όλα αυτά και να ηχήσουν σωστά.
Όλα τα παραπάνω τα διαθέτει ο Βλαβιανός. Και στη διπλή πρόκληση απαντά πετυχαίνοντας δύο στόχους: Από τη μια πλευρά, μας προσφέρει μια απόδοση ενός αριστουργήματος σε σύγχρονο, δόκιμο λόγο στη γλώσσα μας – ως ποιητής. Από την άλλη, µε την κατατοπιστική εισαγωγή και τα διαφωτιστικά σχόλια και σηµειώσεις που παραθέτει, µας προσφέρει ένα πλαίσιο όπου µπορούµε να εντάξουµε το έργο στις λεπτοµέρειές του για να κατανοήσουµε τις διάφορες πτυχές του, αλλά και να αντιληφθούμε πιθανές παρανοήσεις σε προηγούµενες µεταφράσεις – ως φιλόλογος ερευνητής. Κι όλα αυτά μαζί ανανεώνουν την πρόσληψη του κειµένου και ενδυναµώνουν την απόλαυση της ανάγνωσης.
Συµβουλή πρός τον αναγνώστη: ας αφεθεί στο κέντρισµα της περιέργειας που θα του προκαλέσει η νέα απόδοση του τίτλου, ως Άγονη γη (η οποία εύστοχα ανακαλεί την αίσθηση ενός τόπου που δεν μπορεί να συντηρήσει τη ζωή – το κεντρικό µοτίβο του ποιήµατος), και ας προχωρήσει σε µια εξερεύνηση εκεί, η οποία θα τον ανταµείψει».
Μίλτος Φραγκόπουλος
«Σε διάλεξή του στο Πανεπιστήµιο του Χάρβαρντ, χρόνια µετά τη δηµοσίευση της Άγονης γης, ο Έλιοτ ισχυρίστηκε ότι το ποίηµά του αποτελούσε ένα είδος προσωπικής λύτρωσης, µια απάντηση («ρυθµικό παράπονο» το ονοµάζει) στο υπαρξιακό αδιέξοδο στο οποίο είχε βυθιστεί ο κόσµος, αλλά και ο ίδιος.
Ενδεχοµένως, γράφοντας την Άγονη γη, ο Έλιοτ να κατάφερε να βρεί προσωρινά τη λύτρωση πού επιθυµούσε, να βγεί από το “deadend” στο οποίο βρισκόταν, όπως ο ίδιος έχει πει, την εποχή εκείνη. Λέω «ενδεχοµένως» και «προσωρινά», αφού αργότερα θα την αναζητούσε, ως γνωστόν, σε πιό στέρεο έδαφος – σε αυτό της πίστης και της προσχώρησής του στην Καθολική Εκκλησία. Πάντως ένα είναι βέβαιο: Με την Άγονη γη καί τό Hugh Selwyn Mauberley του Ezra Pound, η αγγλική ποίηση έβγαινε από το δικό της “deadend” και εισερχόταν δυναµικά σε µια νέα εποχή, αυτή του µοντερνισµού».
Xάρης Βλαβιανός
«Η Waste Land του T.S. Eliot, το θραυσµατικό έπος του “αιώνα των άκρων”, το ιδρυτικό κείµενο µιας ύστερης εποχ?ς, σε µια νέα µετάφραση, µια πραγµατικά νέα µετάφραση, από τον Χάρη Βλαβιανό. Στα χέρια του η πάλαι ποτέ σεφερική Έρηµη χώρα ξαναβαφτίζεται ως Άγονη γη –είναι η πιό γόνιµη Άγονη γη που έχω ποτέ διαβάσει – µετάφραση που ισορροπεί πολύ µαστορικά ανάµεσα στην τόλµη και στην άκρα ταπείνωση µπροστά στο πρωτότυπο, αφαιρώντας µεταφραστικές αράχνες από κάθε γωνιά του κειµένου και προσθέτοντας µιαν εντατική σύγχρονη φωνή στην αλυσίδα της ελιοτικής παράδοσης».
Ορφέας Απέργης
«Η Άγονη γη είναι το σηµαντικότερο ποίηµα του Έλιοτ· επηρέασε καθοριστικά την εξέλιξη της ποίησης στον 20ο αιώνα».
Frank Kermode
«Η Άγονη γη είναι το κορυφαίο επίτευγµα του Έλιοτ».
E. M. Forster
«Ο Έλιοτ είναι, χωρίς αµφιβολία, ο καλύτερος ποιητής που γράφει στην αγγλική γλώσσα».
Ezra Pound
