Το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2024 απονεμήθηκε εξ ημισείας στον Ηλία Λ. Παπαμόσχο, για το βιβλίο του Ανάληψη που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη και στην Ιωάννα Μπουραζοπούλου για το έργο της Ο δράκος της Πρέσπας ΙΙΙ – Η μνήμη του πάγου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Το σκεπτικό της επιτροπής: «Με ελλειπτικό λόγο και αποσταγμένο συναίσθημα καταθέτει ένα μεστό όσο και μελαγχολικό αφήγημα. Ο συγγραφέας διαχειρίζεται τον πόνο της απώλειας που προκαλεί ένα δυστύχημα με σπάνια διακριτικότητα και χαμηλόφωνο ύφος. Η γλώσσα του στέρεη και πυκνή συντελεί στην άρτια ολοκλήρωση της ιστορίας του. Η συγγραφική συνείδηση μεταλλάσσει τον συλλογικό πόνο σε ατομική οδύνη, σε οδύνη που μεταδίδει συγκίνηση».
Για τη βράβευσή του, ο Ηλίας Παπαμόσχος δήλωσε: «Η βράβευση της “Ανάληψης” με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος είναι για μένα πολύ τιμητική, είναι όμως και εξόχως συγκινητική. Καθότι νεόκοπος στο μυθιστόρημα, τούτη η αναγνώριση μου δίνει κουράγιο και ώθηση για να συνεχίσω να υπηρετώ το απαιτητικό αυτό είδος. Φαίνεται ότι το ανθρώπινο δράμα και η ευλαβής και απροκατάληπτη διαχείρισή του είναι κάτι που μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση και στη συμπάθεια για την ανθρώπινη αδυναμία, για την ανθρώπινη ευπάθεια. Η “Ανάληψη” είναι ένα βιβλίο γραμμένο πάνω στα πανάρχαια χνάρια της ειρωνείας που την τροφοδοτούν η έπαρση και η τυφλότητα της ανθρώπινης φύσης, καταστάσεις που καμιά τεχνολογία δεν μπορεί να τις εκλογικεύσει, να τις τιθασεύσει. Θέλω να ευχαριστήσω τα μέλη της επιτροπής για τη βράβευσή μου και να συγχαρώ όλους τους τιμηθέντες. Τέλος, ευχαριστώ από καρδιάς τον εκδοτικό οίκο Πατάκη, καθώς για μένα είναι –πρωτίστως– οίκος πνευματικός».
Το Ειδικό Κρατικό Βραβείο 2024 για βιβλίο που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα απονεμήθηκε στον Γιάννη Νικολούδη για το βιβλίο του Άδειος τόπος.
Το σκεπτικό της επιτροπής: «Ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος, είναι ένας αποφυλακισμένος Αλβανός, θύτης και θύμα ταυτόχρονα, που αγωνίζεται να επιβιώσει στο αφιλόξενο και απάνθρωπο περιβάλλον της επαρχίας, που βρίθει προκαταλήψεων. Η επανένταξη φαίνεται ανέφικτη σε μια κοινωνία που αποστρέφεται τα παραβατικά παιδιά της, αφήνοντάς τα να πνιγούν στη μοναξιά και την περιθωριοποίηση. Και παράλληλα αναφαίνεται και μια άλλη κοινωνική ομάδα, εκείνη των οικονομικών μεταναστών που κατατρύχονται από τις κακουχίες. H γραφή του Νικολούδη έχει μια σκοτεινή χροιά, αλλά ταυτόχρονα είναι διαποτισμένη από ευαισθησία και στοχαστικό βάθος απέναντι στη δυστυχία. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που χαρακτηρίζεται από λυρική δύναμη η οποία έρχεται σε αντίστιξη με την αγριότητα των συνθηκών. Μέσα από τις ρηχές κοινωνικές σχέσεις και την καχυποψία αναδεικνύεται το κενό που συχνά κρύβεται πίσω από το προσωπείο της κοινωνικής συνοχής».
Για τη βράβευσή του, ο Γιάννης Νικολούδης δήλωσε: «Νιώθω ευγνώμων που το βιβλίο έγινε αντικείμενο προσοχής και προβλημάτισε – τόσο για την αισθητική του πρόταση όσο και για τις κοινωνικές του προεκτάσεις. Ο κόσμος που ξεδιπλώνεται μέσα από τις σελίδες του “Άδειου τόπου” υπάρχει και είναι δίπλα μας, τον γνωρίζουμε και αν όχι, τον υποψιαζόμαστε, όσο και να θέλουμε να τον ξεχνάμε… Η λογοτεχνία κάποιες φορές μάς βοηθάει να τον ψηλαφίσουμε, να νιώσουμε κάτι από τον σφυγμό του».
Το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου 2024 απονεμήθηκε στη Φωτεινή Φραγκούλη για το έργο της με τίτλο Η ιστορία βλέπει (εικονογράφηση Εύη Τσακνιά).
Το σκεπτικό της επιτροπής: «Με ύφος λυρικό και λιτό, γεμάτο συμβολισμούς και φαντασία, η συγγραφέας στρέφεται στην άλλη πλευρά του Αιγαίου και αφηγείται μια βαθιά συγκινητική ιστορία για τη δύναμη της τέχνης, τη μαγεία της παρατήρησης, την καλοσύνη και τον σεβασμό στη φύση. Μέσα από την ιστορία ζωής του Άχμετ η Φραγκούλη φωτίζει τις μνήμες, τις ταυτότητες και τις συνδέσεις που γεφυρώνουν ανθρώπους και πολιτισμούς. Η τέχνη, μέσα από τα γοητευτικά μάτια των μορφών που τον “παρατηρούν”, γίνεται η αφετηρία για τη σύνδεση του μικρού πρωταγωνιστή με τη ματιά του Άλλου. Η εικονογραφική λιτότητα, η οποία αποκτά χρώμα μόνο για τα μάτια που τον γοητεύουν, συμπληρώνει άψογα τις πλούσιες αφηγηματικές αρετές που τις συναντούμε σε ευρύτερες αφηγηματικές φόρμες, όπως στο μυθιστόρημα. Εν κατακλείδι, το βιβλίο αποτελεί μια αναγνωστική εμπειρία που συνδυάζει την αισθητική με τη σκέψη, προκαλώντας συγκίνηση και προβληματισμό, κομίζοντας οικουμενικά και διαπολιτισμικά μηνύματα».
Η Ζωή Πανταζή και η Έφη Ράπτη, φίλες της Φωτεινής Φραγκούλη στις οποίες εμπιστεύτηκε τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων της, δήλωσαν: «Η Φωτεινή Φραγκούλη θεωρούσε αυτό το βιβλίο πολύ ώριμο έργο της. Ώριμο, γιατί ίσως μέσα του έχει το ωραίο των ωρών που δε χάνονται, όπως έγραψε σε ένα άλλο της βιβλίο, στην «Ελιά στο πέλαγος», στο κείμενο «Οι χαμένες ώρες (άσκηση ορθογραφίας)». Εδώ, μιλά για την τέχνη, την οποία, μαζί με την αγάπη, την είχε δρόμο φωτεινό στη ζωή της, καθώς και στη δημιουργική επαφή της με τα παιδιά στα σχολεία όπου υπηρέτησε ως δασκάλα, αλλά και με τα παιδιά με τα οποία συναντήθηκε ως συγγραφέας. «Με την τέχνη είναι καλύτερα» συνήθιζε να λέει. Η τέχνη, η οποία με τη ματιά της, όπως έγραψε ο καθηγητής και ποιητής Γιάννης Παπαδάτος, διαπερνώντας την ιστορία, γεφυρώνει διαφορετικούς κόσμους. Η ματιά και τα μάτια που ακολουθούν σε όλη του τη ζωή τον ήρωα του βιβλίου, τον Άχμετ, τον ζεσταίνουν και λειτουργούν ως παρηγοριά στη ζωή του. Και έγιναν τέχνη, η τέχνη του. Η Φωτεινή επιθυμούσε τα μάτια της τέχνης του Άχμετ να είναι τα μάτια αγαπημένων της προσώπων τα οποία η ίδια επέλεξε να είναι κοντά της, καθώς έφτανε το τέλος… Έγιναν, λοιπόν, αυτά τα μάτια ψηφιδωτά από τον Κώστα Κολαΐτη. Και τοποθετήθηκαν στον πάγκο του Άχμετ. Και πλαισίωσαν με αγάπη, μαζί με τις όμορφες ζωγραφιές της Εύης Τσακνιά, την ιστορία του Άχμετ, ελπίζοντας ότι θα σμίξουν με πολλά πολλά βλέμματα μικρών και μεγάλων…»
Το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού – Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου 2024 απονεμήθηκε στον Σπύρο Γιαννακόπουλο για το βιβλίο του Κοσμοναύτης.
Για τη βράβευσή του, ο Σπύρος Γιαννακόπουλος δήλωσε: «Είμαι πάρα πολύ χαρούμενος που βραβεύτηκε ο “Κοσμοναύτης”. Είναι το πιο προσωπικό μου έργο, ένα βιβλίο για τη χαρά του να βρίσκεσαι εκεί όπου ανήκεις και του να κάνεις αυτό που αγαπάς, και χαίρομαι πολύ που εκτιμήθηκε».
Το σκεπτικό της επιτροπής: «Το μυθιστόρημα αυτό εξέπληξε ιδιαίτερα θετικά τα μέλη της Επιτροπής πρώτα και κύρια για τη σειρά ανατροπών του: ενώ ο τίτλος του παραπέμπει σε ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, κάθε άλλο παρά είναι κάτι τέτοιο. Αντίθετα, καθώς παρουσιάζεται η μάλλον μίζερη καθημερινότητα ενός υπαλλήλου τράπεζας, ανακαλύπτουμε πως το βιβλίο έχει ρίζες στη λογοτεχνία μυστηρίου και περιπέτειας, ενώ υπάρχουν και δόσεις αστυνομικής πλοκής. Επιπλέον, η αφύπνιση και, τελικά, η ωρίμανση του νέου πρωταγωνιστή της ιστορίας συνδυάζεται με την ανακάλυψη από αυτόν της μαγείας της λογοτεχνικής ανάγνωσης και της δημιουργικής γραφής, μαζί πάντως με τον έρωτα. Το βιβλίο συνδέεται άμεσα με τους έφηβους αναγνώστες, καθώς στήνει ένα ολόκληρο σύμπαν με μουσικές της σύγχρονης εποχής, με τη λογοτεχνία, τα έντυπα περιοδικά και το σινεμά επιστημονικής φαντασίας, αλλά και με δρόμους, στέκια, μπαράκια των νέων, όπου μαθαίνουν να επικοινωνούν και να συνομιλούν με τους δικούς τους όρους. Το ύφος έχει τη σβελτάδα και τον αυθορμητισμό των νέων, είναι προσεγμένο γλωσσικά και αναδίνει μια λεπτή ειρωνεία, ενώ οι διακειμενικές νύξεις, ο εγκιβωτισμός “πλαστών” μυθιστορημάτων μέσα στο μυθιστόρημα και η χρήση “αυθεντικών” αποσπασμάτων από συνεντεύξεις ή γράμματα/αλληλογραφία συνδέουν το έργο αυτό με μάστορες του μεταμοντέρνου μυθιστορήματος».
