
Τέτοιες μέρες πριν από μερικά χρόνια η δρ. Τζέιν Γκούντολ επισκέφθηκε την Ελλάδα. Την Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου 2016, σε μια κατάμεστη αίθουσα 1.000 θέσεων στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, δεν ακουγόταν ούτε ανάσα όσο η διεθνώς αναγνωρισμένη πρωτευοντολόγος, ανθρωπολόγος και Πρέσβειρα Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών Τζέιν Γκούντολ μάς αφηγούνταν τη ζωή της και μοιραζόταν μαζί μας όσα έχουν αξία για εκείνη, μέσα από την ομιλία της με τίτλο «Πέντε λόγοι για να ελπίζουμε».
Φέτος που στις Εκδόσεις Πατάκη γιορτάζουμε τα 50 μας χρόνια αφιερώνουμε ένα μικρό φωτογραφικό ρεπορτάζ σε αυτή την τριήμερη επίσκεψη-σταθμό στην Αθήνα, για να θυμηθούμε τις στιγμές, αλλά και το μήνυμα ελπίδας που έφερε στην Ελλάδα η δρ. Τζέιν Γκούντολ.
Η γυναίκα-θρύλος, που η πορεία της ζωής της, το πάθος της, η συνέπεια και η σεμνότητά της, αποτελούν πηγή έμπνευσης για καθέναν που οραματίζεται έναν ομορφότερο κόσμο.
«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το μέλλον της ανθρωπότητας είναι η απάθεια» λέει η Τζέιν Γκούντολ και το εννοεί, αφού στα 90 της χρόνια εξακολουθεί να ταξιδεύει στον κόσμο για να εμπνεύσει τα παιδιά και τους νέους ανθρώπους να γίνουν οι ίδιοι ηγέτες αλλαγής, ώστε στα θέματα κοινωνικής δράσης, προστασίας του περιβάλλοντος και ζωοφιλίας να διαμορφώσουν εκείνα το σκηνικό για τις επόμενες δεκαετίες.
Στις 16/12/2016 επισκεφθήκαμε το ACS Athens. Εκεί, εκατοντάδες παιδιά και εκπαιδευτικοί από δημόσια και ιδιωτικά σχολεία παρουσίασαν τα προγράμματα Roots & Shoots (Ρίζες και Βλαστοί) που είχαν εκπονήσει σε ομάδες, δίνοντας λύσεις σε προβλήματα της κοινότητάς τους που αφορούσαν τον άνθρωπο, τα ζώα, το περιβάλλον.
Στο τέλος της ομιλίας της δρος Γκούντολ στο ACS ήταν η σειρά μας να της κάνουμε ένα δώρο.
«Μας φέρατε την ελπίδα, σας χαρίζουμε τα όνειρα των παιδιών» της είπε η Μαρίνα Μιχαηλίδου και μαζί με τον Δικαίο Χατζηπλή τής διάβασαν το (δίγλωσσο, στα ελληνικά και στα αγγλικά) βιβλίο της Μαρίνας με τίτλο «Παιδικά όνειρα». Καθώς προβαλλόταν το βιβλίο στην οθόνη, η Τζέιν Γκούντολ είδε με έκπληξη και χαρά τον εαυτό της ως ηρωίδα του βιβλίου, ζωγραφισμένη από την Ντανιέλα Σταματιάδη.
Την τρίτη μέρα το πρωί είχε κανονιστεί συνάντηση με ειδικούς επιστήμονες στο Κέντρο Διάσωσης Θαλασσίων Χελωνών ΑΡΧΕΛΩΝ. Εκεί μία δεξαμενή που φιλοξενεί τραυματισμένες χελώνες πήρε το όνομά της.
Και εκεί, ο αποχαιρετισμός από το ελληνικό κοινό έγινε από παιδιά που λίγο πριν είχαν διδαχθεί από την ίδια τη φωνή των χιμπαντζήδων. Ήταν η παιδική χορωδία του 70ού Δημοτικού Σχολείου Αθηνών που προσκλήθηκε από τον Ηλία Πίτσικα σε αυτή την ξεχωριστή συνάντηση.
«Ο κόσμος θα ήταν καλύτερος αν είχαμε περισσότερους ανθρώπους σαν κι εσάς!» είπε κάποιο παιδί και αμέσως ήρθε η απάντηση: «Καθένας από εσάς μπορεί να γίνει αυτός ο άνθρωπος!».
Είμαστε πάντα ευγνώμονες γι’ αυτή την επίσκεψη, που ήταν μια ιδέα του κοινού μας φίλου και εκδότη Michael Neugebauer που διοργανώθηκε από τις Εκδόσεις Πατάκη, το The Jane Goodall Institute, το Megaron Plus, το British Council και το ACS Athens και υποστηρίχθηκε από τις εθελόντριες και τους εθελοντές του Roots & Shoots Greece.
Θυμόμαστε πάντα με ευγνωμοσύνη και αγάπη τον σύνδεσμό μας με το ACS Athens, τον αείμνηστο καθηγητή και κοσμήτορα Steve Medeiros.
Ποια είναι όμως η διεθνώς αναγνωρισμένη πρωτευοντολόγος κι ανθρωπολόγος, Πρέσβειρα Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών δρ. Τζέιν Γκούντολ;
Από μικρή, η Τζέιν έτρεφε μεγάλη αγάπη για τη φύση και τα ζώα, και διάβαζε τα πάντα γι’ αυτά. Λάτρευε τον Ταρζάν, που όμως «είχε παντρευτεί τη λάθος Τζέιν»! Όταν ενηλικιώθηκε, δέχτηκε την πρόσκληση να επισκεφτεί μία φίλη της στην Κένυα. Δούλεψε εντατικά ως σερβιτόρα και γραμματέας ώστε να μαζέψει τα χρήματα για το ταξίδι και σε ηλικία 26 ετών ξεκίνησε για την Αφρική.
Κατά την παραμονή της στην Κένυα, γνώρισε τον φημισμένο αρχαιολόγο δρα Λιούις Λίκι, ο οποίος την προσέλαβε για βοηθό. Εκτιμώντας τη βαθιά της γνώση και την εργατικότητά της, ο δρ. Λίκι τής πρότεινε να μελετήσει τους χιμπαντζήδες στην περιοχή που πλέον είναι γνωστή ως Εθνικό Πάρκο Γκόμπε στην Τανζανία κι ήταν εκείνος που λίγο αργότερα την έστειλε να εκπονήσει διδακτορικό Ηθολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.
Είναι εκπληκτική η θέληση αυτού του κοριτσιού! Γιατί δίχως καμιά οικονομική υποστήριξη, δίχως επιστημονική κατάρτιση και στην αρχή δίχως την αποδοχή της επιστημονικής κοινότητας, ακολούθησε το όνειρό της, πάλεψε γι’ αυτό, διαπραγματεύτηκε με το αντικείμενο της παρατήρησής της και τις προκαθορισμένες ιδέες που είχε γι’ αυτό και, τελικά, κατάφερε ν’ αλλάξει όχι μόνο τη δική της ματιά απέναντι στους χιμπαντζήδες, αλλά και την οπτική ολόκληρου του δυτικού κόσμου, καθώς απέδειξε πόσο κοντά βρισκόμαστε εξελικτικά με αυτά τα είδη. Ένα πλήγμα για την παντοκρατορία και τη μοναδικότητα του ανθρώπινου είδους αλλά κι ένα μάθημα ταπεινοφροσύνης που πρέπει να αποδεχτούμε και να ακολουθήσουμε.
Και έχει ιδιαίτερη σημασία ότι πολύ νωρίς η δρ. Γκούντολ αντιλήφθηκε ότι για να επιτευχθεί μια βιώσιμη διαχείριση για το φυσικό περιβάλλον, χρειάζεται να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των ανθρώπων που ζουν απ’ αυτό, μέσα σ’ αυτό. Η ίδια ασχολήθηκε με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των πληθυσμών που συνορεύουν με το Εθνικό Πάρκο Γκόμπε, δίνοντας ένα μοναδικό μάθημα για τις επόμενες γενιές.
Κι ενώ η δράση της στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Γκόμπε συνεχιζόταν απρόσκοπτα (όπως συνεχίζεται μέχρι σήμερα), η δρ. Γκούντολ είχε την πρωτοπόρα για το 1991 ιδέα να ιδρύσει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Roots & Shoots (Ρίζες και Βλαστοί), δίνοντας τον λόγο σε ομάδες που εντοπίζουν προβλήματα –που αφορούν τον άνθρωπο, τα ζώα, το περιβάλλον– στις κοινότητές τους, παρεμβαίνουν ώστε να τα λύσουν και στη συνέχεια μοιράζονται την εμπειρία τους με τον υπόλοιπο κόσμο. Εθελοντισμός, συνεργατικότητα, παρέμβαση στη βάση, δημοκρατία, μοίρασμα: αυτός είναι ο θαυμαστός κόσμος του Roots & Shoots και της Τζέιν Γκούντολ που κάνει πράξη την πίστη της ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά!
Δημοσιεύματα
«Ο λόγος της και μαζί οι θαυμάσιες φωτογραφίες του Μάικλ Νοϊγκεμπάουερ συνιστούν ένα μικρό ανθρώπινο θαύμα. Θαύμα αγάπης, θαύμα ελπίδας, θαύμα επιμονής και αντοχής».
Κριτική της Ελένης Σαραντίτη για το βιβλίο της Τζέιν Γκούντολ: «Οι νεαροί χιμπαντζήδες του Γκόμπε» – diastixo.gr
«Πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο τη θεωρούν μια εν ζωή αγία. Εκείνη πώς θα ήθελε να τη θυμούνται; “Σαν κάποια που προσπάθησε να κάνει τους ανθρώπους να δουν την αληθινή φύση των ζώων: να κατανοήσουν πως κι αυτά έχουν προσωπικότητα και συναισθήματα. Θα ήθελα επίσης να μνημονεύομαι για τα προγράμματά μας για τους νέους. Τα νιάτα μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο!”
Συχνά σε συνεντεύξεις της αναφέρεται στη μητέρα της, που τόσο τη στήριξε, σε μια εποχή που για τις περισσότερες γυναίκες ο γάμος ήταν σχεδόν η μοναδική επιλογή. Τι διδάχτηκε από εκείνη; “Βασικά, δύο αρχές: όταν οι άνθρωποι γύρω σου λένε πως δεν έχεις δίκιο, να τους ακούς προσεκτικά. Αν εξακολουθείς να πιστεύεις πως εσύ έχεις δίκιο, να έχεις το κουράγιο να επιμείνεις στις αποφάσεις σου. Και επίσης: αν πραγματικά θέλεις κάτι, πρέπει να προσπαθήσεις σκληρά γι’ αυτό, να αξιοποιήσεις κάθε ευκαιρία που θα σου δοθεί και ποτέ να μην το βάζεις κάτω… Αυτό είναι το μότο μου μέχρι σήμερα: Never give up!”».
Συνέντευξη της Τζέιν Γκούντολ στην Τασούλα Επτακοίλη, στο περιοδικό Κ της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ
http://www.archelon.gr/contents/ourdeltia.php?row=row10&nid=884
http://www.elniplex.com/λογοι-για-να-ελπιζουμε-ενα-απογευμα-με-τη-δρ-τζειν-γκουντολ
Πληροφορίες
www.janegoodall.org
www.rootsandshoots.org
Roots & Shoots Greece: [email protected]